Caledfwlch

Trong Thần thoại xứ Wales, tên của thanh kiếm là Caledfwlch. Trong truyện Culhwch và Olwen, đó là một trong những đồ vật có giá trị nhất của Arthur và được sử dụng bởi Llenlleawg người Ireland, một chiến binh của Arthur, để giết vua Ireland Diwrnach, đoạt lấy cái vạc ma thuật của ông ta. Caledfwlch được cho là tên gọi sau này của thanh kiếm Caladbolg trong Thần thoại Ireland, thanh kiếm sấm sét của vua Fergus mac Roich. Caladbolg được biết đến với một sức mạnh phi thường và đã được rất nhiều anh hùng Ireland sử dụng.

Dù cho không có tên là Caledfwlch, thanh kiếm của vua Arthur cũng được miêu tả trong Giấc mơ của Rhonabwy một trong những truyện cổ tích có liên hệ với tập truyện Mabinogion:

Khi họ nghe Cadwr bá tước xứ Cornwall được triệu tập, họ nhìn thấy ông ta đứng dậy với thanh kiếm của Arthur trong tay, với một cặp rắn chạm trổ trên chuôi kiếm vàng; khi thanh kiếm được tuốt ra khỏi vỏ, cặp rắn trên chuôi kiếm dường như phun ra lửa, một cảnh tượng đáng sợ đến nỗi hầu như không một ai dám nhìn thẳng vào nó. Khi đám đông trấn tĩnh và những cơn chấn động dịu bớt, bá tước quay trở lại lều của mình. Từ The Mabinogion bản tiếng Anh, dịch bởi Jeffrey Gantz.[1]

Từ Caliburn đến Excalibur

Sách History of the Kings of Britain (Lịch sử về những Vị Vua của nước Anh) của tác giả Geoffrey xứ Monmouth là tư liệu đầu tiên, không phải bằng tiếng Welsh, đề cập đến thanh kiếm. Geoffrey cho rằng thanh kiếm được rèn tại Avalon và Latin hóa cái tên "Caledfwlch" thành Caliburn hay Caliburnus. Khi tầm ảnh hưởng của các tác phẩm dã sử của Geoffret lan khắp Châu Âu, tên thanh kiếm dần được chuyển đổi thành Excalibur bởi các tác gia châu Âu về sau. Huyền thoại này một lần được mở rộng trong tập sách Vulgate Cycle (c. 1230–1250), còn được biết đến với cái tên Lancelot-Grail Cycle, và trong Post-Vulgate Cycle, phiên bản mở rộng của Vulgate Cycle. Cả hai tác phẩm này đều bao gồm bài thơ Prose Merlin, nhưng tác giả của Post-Vulgate bỏ qua đoạn Merlin Continuation trong bài thơ, thay vào đó bổ sung những chi tiết hoàn toàn mới về giai đoạn đầu của Vua Arthur, bao gồm cả nguồn gốc mới của thanh kiếm Excalibur.

Các thông tin khác

Câu chuyện về Thanh gươm trong đá có một phiên bản khác có nội dung tương tự là trong truyền thuyết về Sigmund trong thần thoại Bắc Âu, người đã rút thanh kiếm của Odin ra khỏi thân cây.

Thú vị hơn, trong các tác phẩm ở nước Pháp như là truyện Perceval, the Story of the Grail của Chrétien de Troyes' và trong tập Vulgate chương Lancelot Proper, Excalibur được sử dụng bởi Gawain, người cháu trai và một trong những hiệp sĩ giỏi nhất của Arthur. Nó tương phản với các phiên bản sau, nơi mà Excalibur chỉ dành cho duy nhất nhà vua. Trong sách Alliterative Morte Arthure (ca. 1400), Arthur được cho rằng có tới hai thanh kiếm, thanh thứ hai là Clarent, bị Modred trộm và sau này dùng nó trong cuộc chiến sinh tử cuối cùng giữa Arthur và Modred.

Ngoài ra, ở Việt Nam có một truyền thuyết về thanh gươm Thuận Thiên. Trong truyện, vua Lê Lợi đã nhận lấy thanh gươm. Sau khi cuộc chiến kết thúc, nhà vua đã hoàn gươm lại cho rùa thần Kim Quy, tương đồng với cách trả gươm thứ hai của Excalibur.